Ekstrakty roślinne wykorzystywane są między innymi w branży kosmetycznej czy farmaceutycznej. Stosuje się je z uwagi na zawartość polifenoli, flawonoidów czy witamin, pomocnych w pielęgnacji skóry czy w suplementacji. Ekstrakty nazywamy również wyciągami, ponieważ są czymś “wyciągniętym” z roślin. Jak powstają ekstrakty roślinne? Jakie ekstrakty wyróżniamy?
Z czego i jak powstają ekstrakty roślinne?
Jak sama nazwa wskazuje, ekstrakty roślinne powstają z roślin – z kwiatów, owoców, warzyw i ziół. Wyciągi można pozyskiwać z całej rośliny lub z jej konkretnej części, na przykład: ekstrakt z kwiatów rumianku, ekstrakt z liści aloesu. Sam proces ekstrakcji opiera się przede wszystkim na doborze rozpuszczalnika, który doprowadza do dyfuzji. Później z mieszaniny cząsteczek można wyodrębnić pożądany składnik lub zespół składników. Krótko mówiąc, ekstrakcja polega na wydobyciu z roślin składników aktywnych za pomocą jednego z rozpuszczalników: wody, oleju, alkoholu etylowego, glikoli czy gliceryny. Co warto o nich wiedzieć?
- ekstrakty wodne – łatwo się psują, wymagają dodatku konserwantów, dobrze łączą się z olejami,
- ekstrakty alkoholowe – są stabilne, ale niekompatybilne z emulsjami,
- ekstrakty glikolowe i glicerolowe – są trwałe, dobrze komponują się z niektórymi kosmetykami, ograniczają pienienie,
- ekstrakty olejowe – wymagają obecności przeciwutleniaczy.
Dzisiaj coraz częściej stosuje się też metodę ekstrakcji za pomocą dwutlenku węgla w stanie nadkrytycznym. Rolę rozpuszczalnika pełni w niej płyn, znajdujący się w stanie nadkrytycznym (w warunkach ciśnienia i temperatury, które przekroczyły punkt krytyczny, w związku z czym nastąpiła zmiana ich właściwości fizycznych). Zalety takiej metody pozyskiwania wyciągów roślinnych to między innymi:
- brak pozostałości rozpuszczalników,
- brak ryzyka utlenienia związków biologicznych,
- zastosowanie niskich temperatur,
- możliwość regulowania rozpuszczalności związków chemicznych poprzez zmiany temperatury i ciśnienia.
Jakie ekstrakty roślinne wyróżniamy?
Ze względu na chęć uzyskania ekstraktów o najszerszym spektrum działania, proces ich pozyskiwania wymaga przestrzegania ustalonych, dobrze opracowanych receptur, stosowania odpowiedniej ilości substancji czynnych i pilnowania poprawności przebiegu całego procesu. Wszystko to prowadzi do pewnego podziału ekstraktów. Wyróżniamy zatem:
- ekstrakt skoncentrowany – taki, w którym konkretny składnik z rośliny posiada stężenie wyższe niż w naturalnej postaci, przykładem może być zielona herbata i jej zawartość polifenoli,
- ekstrakt zwykły – charakteryzuje się stężeniem substancji czynnych zbliżonym do tego, które występuje w naturze.
Warto wiedzieć również, czym jest tak zwany ekstrakt standaryzowany. Z nazwą tą spotykamy się w przypadku suplementów diety. Ekstrakt standaryzowany to ekstrakt, dla którego określa się zawartość substancji czynnej o konkretnej aktywności terapeutycznej. Oznacza to, że stosując taki wyciąg roślinny, wiemy, ile w pojedynczej dawce znajduje się substancji czynnej o działaniu terapeutycznym.
